مواد شیمیایی خطرناک

سیستم کالاهای خطرناک بر اساس خصوصیات خطرناک خود در 6 کلاس طبقه بندی می شوند. این کلاس ها شامل 9 کلاس مشخص و یک کلاس مواد متفرقه می باشد. خطرات مربوط به هر کلاس با بر چسب های لوزی شکل مخصوص مشخص می شود. گاهی اوقات چنان چه ماده ای علاوه بر خطر اصلی دارای خطر دیگری نیز باشد می توان از لوزی کوچک تری در کنار لوزی اصلی استفاده نمود. به عنوان مثال اسید هیدرو فلوریک ماده ای خورنده و در عین حال سمی است.

دسته بندی مواد شیمیایی خطرناک

 

برخی از کالا های خطرناک شامل کلاس های 8 ،4 ،1 ،2 و 9 خود دارای تقسیمات بعدی یا ساب کلاس هایی هستند که نشان گر جنبه مشخصی از خطرات ماده می باشد مثلاً کلاس دوم گاز ها و ساب کلاس 112 گاز های قابل اشتعال می باشد. علاوه بر این، در برخی از کلاس ها تقسیم بندی های بعدی شامل گروه های بسته بندی (Packaging Groups) نیز وجود دارد که نشان دهنده خطر نسبی ماده در داخل یک کلاس می باشد (PGIII خطر کم، PGII خطر متوسط، PGI خطر زیاد) بنا بر این تمام بسته ها (البته به جز بسته های بسیار کوچک)، کانتینر ها و تانکر های حمل مواد که حاوی کالا های خطرناک هستند باید دارای بر چسب مناسب با ذکر کلاس مربوطه باشند. این بر چسب (یا لوزی خطر) نشان دهنده ماهیت خطر با استفاده از یک سیستم رنگی و علامت های خاص و نیز شماره کلاس کالای خطرناک می باشد. بنابر این تولید کنندگان و وارد کنند گان این گونه کالا ها باید اطمینان داشته باشند که این مواد به طور صحیح تقسیم بندی و بر چسب گذاری شوند.

 

دسته بندی مواد شیمیایی خطرناک

کلاس 1 مواد منفجره ( Explosives)

شامل موادی هستند که می توانند انفجار یا اثرات پیرو تکنیک ایجاد نمایند. به طور کلی تولید مواد منفجره محدود بوده و تابع مقررات مربوطه می باشد. استفاده از مواد منفجره برای مصارف تحقیقاتی نیاز منوط به کسب مجوز های لازم از سازمان های مسئول می باشد.

مواد منفجره شامل 6 ساب کلاس مختلف می باشد:

کلاس 1-1 مواد منفجره با خطر انفجار یک باره و مهیب

مثال: ،TNTنیترو گلیسیرین، فولمینات جیوه

کلاس 1-2 مواد منفجره با خطر پرتاب (ولی نه خطر انفجار مهیب)

مثال: بمب ها، نارنجک

کلاس 1-3 مواد منفجره با خطر آتش سوزی حجیم

مثال: باروت، مواد آتش بازی ها

کلاس 1-4 مواد منفجره بدون انفجار مهیب

مثال: مواد آتش بازی در اسباب بازی ها

کلاس 1-5 مواد منفجره با حساسیت انفجاری کم

Detapower مانند Proprietary مثال: مواد منفجره

کلاس 1-6 مواد منفجره با حساسیت انفجاری بسیار کم

کلاس 2 گاز ها

کالا های خطرناک این کلاس شامل گاز های تحت فشار، گاز های مایع و یا گاز های محلول تحات فشار می باشد.

گاز ها شامل 3 ساب کلاس می باشند:

کلاس 2-1 گاز های قابل اشتعال

کلاس 2-2 گاز های غیر قابل اشتعال و غیر سمی

کلاس 2-3 گاز های سمی

منظور از گاز های سمی گاز هایی هستند که استنشاق آن ها موجب مرگ و میر و یا صدمات جانی به سلامتی انسان می گردد.

مثال: ، COکلر و آمونیاک.

دسته بندی مواد شیمیایی خطرناک

 کلاس 3 مایعات قابل اشتعال (Flammable Liquids)

منظور از مایعات قابل اشتعال مایعات، مخلوطی از مایعات و یا مایعاتی حاوی جامدات به صورت محلول و یا معلق هستند که می توانند در تماس با یک منبع جرقه مشتعل شوند مانند بنزین، تینر، رنگ ها، لاک ها و حلال های قابل اشتعال. قابل به ذکر است که در تقسیم بندی قدیمی تر این کلاس به دو سااب کالاس 0-2 و 0-1 تقسیم بندی می شدند ولی در تقسیم بندی جدید برای مایعات قابل اشتعال ساب کلاسی در نظار گرفته نشده ولی برای این مواد گروه های بسته بندی(PG I, II, III) در نظر گرفته شده است.

کلاس PGI -3 مایعات با قابلیت اشتعال زیاد

با نقطه جوش اولیه کم تر از 08 درجه سانتی گراد

مثال: دی اتیل اتر، دی سولفید کربن

کلاس PGII -3 مایعات با قابلیت اشتعال بسیار زیاد

با نقطه جوش اولیه بیش تر از 08 درجه سانتی گراد و نقطه فلاش کم تر از 10 درجه سانتی گراد
مانند: بنزین، استن

گروه های بسته بندی I و II قبلاً تحت عنوان ساب کلاس 0-2 تقسیم بندی می شدند.

کلاس PGIII –3 مایعات قابل اشتعال با نقطه فلاش 10تا 92 درجه سانتی گراد

مثال: کروسن، تور پنتن معدنی

این گروه در تقسیم بندی قبلی تحت عنوان ساب کلاس 2-3 نامیده می شدند.

کلاس 4 جامدات قابل اشتعال (Flammable Solids)

کالا های خطرناک در این کلاس شامل موادی با پتانسیل احتراق خود به خودی و نیز موادی بوده که در تماس با آب ایجاد گاز های قابل اشتعال نمایند. همچنین جامداتی (به غیر از مواد منفجره) که فوراً دچار احتراق شده و یا موجب آتش سوزی می شوند نیز در این کلاس طبقه بندی می شوند.

 

دسته بندی مواد شیمیایی خطرناک

این کلاس شامل 3 ساب کلاس می باشد:

کلاس 4-1جامدات قابل اشتعال

موادی که به راحتی مشتعل شده و قابل احتراق هستند.
مثال: نیتروسلولز، فسفر ها، کبریت ها و اسید پیکریک

کلاس 4-2جامدات با پتانسیل احتراق خود به خودی

مثال: ذغال، پنبه و فسفر سفید

کلاس 4-3جامدات خطرناک در حالت مرطوب

شامل جامداتی است که در تماس با آب ایجاد گاز های قابل اشتعال می کنند.
مثال: فسفید آلومینیوم و کاربید کلسیم

کلاس 5 مواد اکسید کننده (Oxidizing Substances)

مواد اکسید کننده شامل 2 ساب کلاس می باشد:

کلاس 5-1 مواد اکساید کننده (به غیر از پراکساید های آلی)

مانند پراکسید هیدروژن، هیپوکلریت کلسیم (که در استخر ها استفاده می شود) نیترات آمونیوم و نیترات های
آلی.

دسته بندی مواد شیمیایی خطرناک

کلاس 5-2پراکسید های آلی (جامد یا مایع)

مثال: پراکسید متیل اتیل کتن، بنزوئیل پراکسید، دی بنزول و پراستیک اسید. مواد اکسید کننده به خودی خود لزوماً قابل احتراق نیستند اما ممکن است موجب احتراق سایر مواد شوند. به عنوان مثال پراکسید سدیم در حضور آب ایجاد واکنش قوی اگزوترمیک (گرمازا) شده و نیاز در اختلاط با ذغال نیز موجب احتراق خود به خودی گردد. پراکسید های آلی دارای ساختاری با اکسیژن دو ظرفیتی می باشند. این مواد از نظر حرارتی موادی نا پایدار بوده و بنابر این ممکن است خود به خود تجزیه شده که گاهی می تواند موجب واکنش های انفجار شده و یا به سارعت بسوزند و یا در مقابل ضربه یا اصطکاک حساس بوده و یا با سایر مواد واکنش های خطرناکی ایجاد نمایند.

 

دسته بندی مواد شیمیایی خطرناک

 

کلاس 6 مواد سمی و عفونت زا (Toxic and Infectious Substances)

این کلاس شامل دو ساب کلاس مواد سمی و مواد عفونی می شوند البته گاز های سمی، که قبلاً در کلاس 3-2 طبقه بندی شده اند، در این کلاس قرار نمی گیرند.

کلاس 6-1مواد سمی (شامل مایعات و جامدات سمی)

مواد سمی شامل موادی هستند که منجر به مرگ و یا صدمات جدی و آسیب شادید به سلامتی انسان در صورت بلعیده شدن، استنشاق و یا از طریق تماس پوستی می شوند.
مثال: سیانید سدیم NaCN سیانید ها و ترکیبات آرسنیک.

کلاس 6-2مواد عفونی

مواد عفونی موادی هستند که عفونت زا شناخته شده و یا امکاناً حاوی عوامل بیماری زا (میکرو ارگانیسم ها شامل باکتری ها، ویروس ها، ریکتزیا، پارازیت ها و قارچ ها هستند. واکسن ها و نمونه های پاتولوژی مثال هایی از این دست هستند. دستورالعمل نگه داری، نحوه کار و نحوه دفع مواد عفونی باید تابع مقررات بهداشتی و نحوه حمل و نقل این گروه از مواد تابع مقررات حفاظت محیط زیست باشد.

کلاس 7 مواد رادیواکتیو (Radioactive Substances)

این کلاس شامل مواد یا ترکیب موادی هستند که که دائماً از خود امواش رادیو اکتیو ساطع می کنند. به عبارت دقیق تر ماده رادیو اکتیو ماده ای است که فعالیت مخصوص آن بزرگ تر از 70 KBq/kg باشد. منظور از فعالیت مخصوص میزان فعالیت در واحد جرم ماده رادیو اکتیو است. برای ایان کالاس ساب کلاس خاصی در نظر گرفته نشده ولی گروه های بسته بندی مختلف در نظر گرفته می شود. مثال: رادیو ایزوتوپ ها و اورانیوم

دسته بندی مواد شیمیایی خطرناک

کلاس 8 مواد خورنده (Corrosives)

مواد خورنده موادی هستند جامد یا مایع که می توانند از طریق اثار شیمیایی موجب آسیب بافت های زنده و وسایل و تجهیزات در هنگام تماس با آن ها گردند. به عبارت دیگر، مواد خورنده موادی هستند که با اثر شیمیایی موجب آسیب شدید در هنگام تماس با بافت های زنده، وسایل و تجهیزات شده و موجب تخریب سایر مواد می شوند.

مثال: هیدرو فلوریک اسید، هیدرو کسیدسدیم و کلر استخر ها.

کلاس 9 مواد متفرقه (Miscellaneous)

این کلاس خطر مواد متفرقه ای که عمدتاً شدید نبوده و در کلاس های دیگر تقسیم بندی نشده اند را نشان می دهد. مانند مواد مغناطیسی شدید، آئروسل ها، کود های نیترات آمونیوم و گرانول های پلی استر.

 

اطلاعات تکميلي