مقدمه:
پروپیلن از برشهای سبک نفتی به راحتی بدست میآید. این ترکیب را میتوان از کراکینگ پروپان با برشهای سنگینتر (توسط بخار) تهیه کرد. نام این محصول پلی پروپیلن (PP) و فرمول شیمیایی آن –[CH2-CH(CH3)]n– میباشد. پلی پروپیلن یکی از پرمصرفترین و اساسیترین بسپارهای مورد استفاده در دنیا و بزرگترین مصرفکننده پروپیلن میباشد. پلی پروپیلن از بسپارش پروپیلن در شرایط دما و فشار نسبتاً ملایم ودر حضور کاتالیست معروف زیگلر – ناتا انجام میشود. وجود این کاتالیزور، بسپاری به صورت ایزوتاکتیک را تشکیل میدهد که قادر به متبلور شدن تا حدود ۹۰ درصد میباشد.
پلیپروپیلن یک بسپار گرمانرم میباشد که در یک بازه گسترده از کاربردها شامل فیلم و ورق، قالبگیری دمشی، قالبگیری تزریقی، بستهبندی غذایی، نساجی، تجهیزات آزمایشگاهی و پزشکی، لوله، کاربردهای صنعتی و ساختمانی و اجزاء خودرو مورد استفاده قرار میگیرد. علاوه بر این، بسپار تولیدشده از تکپار پروپیلن به طور معمول در برابر حلالهای شیمیایی، بازها و اسیدها مقاوم میباشد. مولکول پروپیلن دارای ساختار شیمیایی نامتقارن میباشد. به دلیل اثرات ناشی از ممانعت فضایی گروههای متیل، توالی سر به دم دارای نظم ساختاری بالاتری نسبت به سایر انواع میباشد. پلی پروپیلن گسترش یافته یا EPP حباب یا لایهای از پلی پروپیلن است که دارای ویژگی فشاری خوبی است که ناشی از سختی و سفتی پایین آن است و به آن اجازه میدهد که بعد از اعمال فشار به حالت اولیه خود برگردد و بطور گستردهای در صنعت هواپیمایی و وسایل کنترل رادیویی بکار میرود که این ویژگی ناشی از قدرت جذب فشار است.
پلی پروپیلن دارای سه پیکربندی فضایی مختلف میباشد که عبارتند از ایزوتاکتیک (iPP)، سیندیوتاکتیک (sPP) و اتاکتیک (aPP). در نوع ایزوتاکتیک گروههای متیلی در یک طرف صفحه عبوری از زنجیر اصلی میباشند. در نوع سیندیوتاکتیک گروههای متیل به صورت یک در میان در دو طرف صفحه عبوری از زنجیر قرار میگیرند. در نوع اتاکتیک هم هیچ نوع نظم خاصی وجود ندارد. یک کاتالیست زیگلر-ناتا قادر است که قرار گرفتن تکپارها را در یک آرایشیافتگی ویژه محدود سازد و تنها اجاره میدهد که تکپارها در جهت درست به زنجیر بسپاری اضافه شوند. اکثر پلیپروپیلنهای معمول که با استفاده از کاتالیستهای تیتانیوم کلراید (Ticl4) تولید میشوند، دارای درصد بالایی از پلیپروپیلن ایزوتاکتیک میباشند. به دلیل اینکه گروههای متیل در یک طرف قرار گرفتهاند، بعضی ملکولها تمایل دارند که به شکل مارپیچی دربیایند، این مارپیچها یک به یک در کنار هم قرار میگیرند و مقاومت پلیپروپیلن معمول را ایجاد میکنند.iPP تجاری شده دارای خصوصیات متنوعی میباشد که موجبات استفاده گسترده آن را به خصوص در صنعت پلاستیک و الیاف فراهم آورده است.
یکی از مهمترین خصوصیات پلی پروپیلن نسبت به بسپارهایی نظیر پلی آمیدها عدم جذب رطوبت در آن میباشد که آن را به عنوان گزینهای مناسب برای بسیاری از کاربردها تبدیل کرده است. خصوصیات پلی پروپیلن را میتوان با انجام برخی اصلاحات بعدی بهبود داد. مهمترین اصلاحاتی که در حال حاضر انجام میگیرد عبارتند از کنترل فرایند تخریب، شبکهای کردن، عاملیت دار نمودن و شاخه دار کردن. ساختار مولکول پلی پروپیلن به دلیل ماهیت کاتالیستهای زیگلر-ناتا خطی میباشد که موجب پایین بودن استحکام مذاب آن میگردد. پایین بودن استحکام مذاب سبب محدودیت کاربرد این بسپار در فرایندهایی نظیر قالب گیری دمشی و ترموفرمینگ میشود.
اتیلن و پروپیلن در شمار اصلیترین محصولات پایه پتروشیمی قرار میگیرند که ارزش افزودهای بیش از مواد اولیه پتروشیمی نظیر گاز و نفتا دارند. اما در این میان پروپیلن، به دلیل وضعیت عرضه و تقاضای متفاوت، نیازمند نگاه ویژهای است. در سالهای اخیر توجه زیاد تولیدکنندگان به اتیلن، منجر به گسترش تولید اتیلن در مقابل پروپیلن گردیده است؛ به خصوص آنکه در مهمترین روشهای معمول تولید پروپیلن نیز مقدار زیادی اتیلن تولید میشود. در مطلب حاضر، ضمن بررسی رشد بیشتر تقاضای پروپیلن نسبت به تولید آن و ایجاد نگرانیهای شدید برای تولیدکنندگان اتیلن همچون کشور ما، به معرفی تکنولوژیهای نوینی برای تولید پروپیلن پرداخت شدهاست که مشکلات روشهای معمول را ندارند: پروپیلن یکی از محصولات کلیدی پتروشیمیایی است که به عنوان خوراک برای تولید پلیمرهای مختلف و محصولات میانی به کار میرود. مهمترین مشتقات پروپیلن عبارتند از: پلیپروپیلن، آکریلونیتریل، پروپیلن اکسید، فنول، اکسوالکل، اسید آکریلیک، ایزوپروپیلالکل، الیگومرها و دیگر مواد واسط مختلف که در نهایت به صورت مواد مورد نیاز صنایع الکترونیک، خودروسازی، ساختمانسازی، بستهبندی و نظیر آن مورد استفاده قرار میگیرند.
روشهای متعارف تولید پروپیلن، عبارتند از ۱- کراکینگ بخار (تولید پروپیلن به صورت محصول جانبی تولید اتیلن) و ۲- بازیافت جریانهای FCC پالایشگاه.
جهت خرید پلی پروپیلن یا سایر مواد شیمیایی با انرژی کالا تماس بگیرید.