فتوسل ها تجهیزاتی هستند که وظیفه دارند تا با توجه به طلوع و غروب خورشید، یا در بعضی از مدل ها به وسیله یک برنامه کامپیوتری، یک لامپ یا هر وسیله برقی را بصورت اتوماتیک خاموش و روشن کنند.

فتوسل یک مقاومت می باشد. این مقاومت مشابه مقاومت های متغیر با استفاده از تابش نور مقدارش تغییر می کند. فوتوسل نسبت به نور حساس بوده و با برخورد شعاع‌های نوری با صفحه آن از خود ولتاژی تولید می‌کند و از تولید این ولتاژ می‌توان رله‌ای را بکار انداخت که مداری را قطع یا وصل کند. نام دیگر فتوسل، LDR که مخفف Light Dependent Resistor است. ترجمه آن مقاومت وابسته به نور می باشد. این سنسور نوری 2 تا پایه دارد.

فتوسل های مورد استفاده در برق ساختمان دارای دو نوع کلی هستند.

فتوسل نوری یا معمولی :

از این دستگاه برای خاموش و روشن کردن اتوماتیک لامپ ها در طلوع و غروب خورشید استفاده می شود. در واقع آنها با شدت نوری که دریافت می کنند می توانند تشخیص دهند که در حال حاضر روز است یا شب. و با توجه به آن جریان برق را قطع یا وصل کنند. این نوع فتوسل دارای ۳ رشته سیم به رنگ قرمز، مشکی (یا قهوه‌ای) و سفید (یا آبی) است که همانند تصویر پایین در مدار بسته می شود.

قیمت این مدل در نوع ۶ آمپر، حدوداً ۲۰ هزار تومان است، ولی بسته به آمپر خروجی آن، قیمت هم بالاتر می رود. این فتوسل ها در ۴ نوع ۶ ، ۱۰ ، ۱۶ و ۲۵ آمپر در بازار موجودند.

توجه: در نصب این نوع دستگاه ها دقت کنید که آنها را در جایی دور از نور چراغ ها نصب کنید. زیرا مقدار کمی نور هم می تواند روی آنها تاثیر بگذارد و در عملکرد آنها اختلال ایجاد کند.

نکته: تنظیم فتوسل نوری کار ساده ای است. اگر کلاهک روی دستگاه را بچرخانید،این کلاهک از فتوسل جدا می شود و مشاهده می کنید که یک پتانسیومتر کوچک در داخل آن قرار گرفته است. با استفاده از این پتانسیومتر می توانید تنظیم کنید که چراغ ها وقتی که هوا کاملاً تاریک شد روشن شوند یا اینکه به محض غروب آفتاب چراغ ها را روشن کند. پس اگر با یک پیچ گوشتی ۴ سوی کوچک پتانسیومتر را بصورت پادساعتگرد -خلاف عقربه های ساعت- بچرخانید، باید محیط خیلی تاریک شود تا فتوسل عمل کند. و اگر بصورت ساعتگرد بچرخانید به محض غروب آفتاب یا در روزهایی که هوا ابری است، سنسور عمل می کند و چراغ ها روشن می شوند.
بهتر است زمانی که یک فتوسل نو می خرید، پتایسیومتر را دستکاری نکنید. زیرا قبلاً کارخانه سازنده، تنظیمات لازم را انجام داده است.

توجه: همانطور که گفتیم فتوسل نوری به این صورت عمل می کند که در طول روز چراغ ها را خاموش و در شب روشن می کنند. ولی اگر شما برعکس این را میخواهید یعنی اینکه چراغ ها در شب خاموش و در طول روز روشن شوند، مطالعه آموزش فتوسل معکوس می تواند به شما کمک کند.

فتوسل نجومی :

اسم این دستگاه در واقع ساعت نجومی است ولی گاهاً به آن فتوسل نجومی هم می گویند. این دستگاهها نیاز به دریافت نور ندارد. و با یک برنامه کامپیوتری طلوع و غروب خورشید را به صورت دقیق تشخیص داده و لامپ ها را خاموش و روشن می کند. در بعضی از مدل ها حتی می توانید کوتاه و بلند شدن روزها در زمستان و تابستان را هم تنظیم کنید تا در مصرف برق صرفه جویی شود. پس این فتوسل برای نصب در تابلو برق مناسب است، زیرا نیازی به دریافت نور ندارد.

قیمت این مدل در بازار حدوداً ۶۵ هزار تومان است و ۵ آمپر توان خروجی دارد.

نقشه نصب آنها هم به صورت زیر است: