سوختهای هواپیما شاخه خاصی از سوختهای مبتنی بر نفت هستند که برای تولید توان هواپیما استفاده میشوند. کیفیت این سوختها از سوختهای عادی استفاده شده در کاربردهای کماهمیت تر مانند گرمایش بسیار بالاتر است و غالباً دارای افزودنیهایی هستند که از انجماد یا انفجار آن به دلیل دماهای بالا، جلوگیری شود.
غالب سوختهای هواپیما نوعی از سوختهای نفتی هستند که در موتورهای با شمع جرقه زن استفاده میشوند (مانند پیستون و موتورهای دوار وانکل)، یا سوخت برای موتورهای توربین جت که در موتورهای دیزلی هواپیما نیز استفاده میشوند.
استاندارد ASTMLS
سوختهای باید بر اساس استاندارد خاصی مورد تائید قرار گیرند تا بتوان آنها را در هواپیما استفاده کرد. اتحادیه سنجش و مواد آمریکا (American Society for Testing and Materials (ASTM)) استانداردهای خاصی را برای سوختها هواپیما و اتومبیل تعریف کرده است. این شاخصهها برای سوختهای هواپیما عبارتاند از: ASTM D6227 و ASTM D910 .
تولید سوخت هواپیما
تولید سوخت هواپیما به دو دسته تقسیم میشود:
- سوخت مناسب برای موتورهای توربینی
- سوخت مناسب برای موتورهای احتراق داخلی
برای هرکدام از این موارد، شاخصههای بینالمللی وجود دارد.
سوخت جت هم در هواپیمای توربین دار و هم هواپیمای جت استفاده میشود و میبایست دارای ویسکوزیته پایین در دماهای کم باشد، محدوده چگالی و مقدار ارزش گرمایی لازم را ارضا کند، تمیز بسوزد و از لحاظ شیمیایی هنگامیکه تا دماهای بالا گرما داده میشود، ثابت بماند.
بنزین هواپیما که غالباً با نام avgas یا 100-LLتعریف میشود، صورتی بسیار پالایش شده از بنزین مورد استفاده برای هواپیما است که این سوخت دارای ویژگیهای خلوص بسیار، ضدضربه و کم کردن رسوب شمع است. Avgas در حجم کمتر و غالباً به کاربران مستقل فروخته میشود ولی سوخت جت در حجم زیاد و کاربران بزرگ مانند خطوط هواپیمایی و ارتش فروخته میشود.
- Avgas : در موتورهای احتراق داخلی جرقه زن، استفاده میشود. فرمول آن از بنزین اتومبیل متفاوت است. بهگونهای ساخته شده است که دارای پایداری، ایمنی و توانایی قابل پیش بینی در گستره وسیعی از محیطهای طبیعی باشد و اساساً در هواپیماهای با موتور وانکل یا رفت و برگشتی استفاده میشود.
- سوخت جت: مبتنی بر کرسن بدون سرب (Jet A-1) یا ترکیب نفتا – کرسن (Jet B) است. شبیه به سوختهای دیزلی است و میتوان از آن در موتورهای احتراق تراکمی یا موتورهای توربینی استفاده کرد. Jet A بیشتر در هواپیماهای مدرن استفاده شده و ترکیبی از ضد یخ و کرسن خالص است، که در دماهای بالای 49 درجه سانتیگراد میسوزد.
محتویات انرژی برآیند برای سوختهای هواپیما وابسته به ترکیبشان است. برخی از این مقدارهای در ذیل آورده شده است:
- BP Avgas 80, 44.65 MJ/kg, density at 15°C is 690 kg/m3
- Kerosene type BP Jet A-1, 43.15 MJ/kg, density at 15°C is 804 kg/m3
- Kerosene type BP Jet TS-1 (for lower temperatures), 43.2 MJ/kg, density at 15°C is 787 kg/m3
ترکیب شیمیایی
سوختهای هواپیما شامل ترکیبی از هزاران ماده شیمیایی هستند. مهمترین جز، هیدروکربنها هستند (پارافینها، اولفین ها ، نفتن ها و آروماتیکها). افزودنیها ماند آنتی اکسیدآنها، فلزات غیرفعال و ناخالصیها هستند. جز اساسی آنها هپتان و ایزواوکتان را در بر میگیرد. مانند بقیه سوختها، سوخت هواپیمای مورد استفاده برای موتورهای پیستونی شمع جرقه زن، بر اساس نرخ اوکتان تعریف میشود.